Zamek w Gniewie
Zamek w Gniewie – zamek zbudowany przez Zakon krzyżacki na planie czworoboku po 1290 roku i rozbudowany w XIV i XV wieku, następnie od połowy XV do 1772 roku siedziba polskich starostów.
Zamek w Gniewie rozpoczęto budować po 1290 roku od budowy czworobocznego muru. Po zakończeniu trwającej 40 lat budowy był to, obok zamku w Człuchowie i zamku w Gdańsku, najpotężniejszy zamek Krzyżaków na lewym brzegu Wisły pełniąc rolę siedziby komtura gniewskiego. W połowie XV wieku zamek przebudowano zamurowując dawną bramę wjazdową i budując nową od wschodu oraz powiększono kaplicę. Podczas Wielkiej wojny zamek został zajęty w 1410 roku przez polskich rycerzy pod dowództwem kasztelana Pawła z Wszeradowa, który okupował go przez kilka miesięcy. W trakcie Wojny trzynastoletniej pomiędzy Królestwem Polskim i Zakonem Krzyżackim, w 1454 roku zamek został zdobyty przez okoliczne rycerstwo należące do Związku Pruskiego. Zamek w trakcie oblężenia częściowo spłonął, a jego komendantem został z nominacji króla Kazimierza Jagiellończyka rycerz Jan z Jani, jednak jeszcze w tym samym roku odzyskali go Krzyżacy. Od lipca 1463 r. był oblegany przez Piotra Dunina. Na odsiecz oblężonym ruszyli Krzyżacy czego efektem była, wygrana dla Polski Bitwa na Zalewie Wiślanym. Zamek w Gniewie skapitulował przed wojskami królewskimi 1 stycznia 1464 roku.
Na mocy II Pokoju toruńskiego został włączony do Polski i stał się siedzibą polskich starostów. W 1623 roku na zamku przebywał król Zygmunt III Waza. W 1565 roku przeprowadzono prace remontowe. W 1625 roku zamek na dwa lata zajęły wojska szwedzkie. W 1655 roku podczas Potopu zamek na krótko zajęły wojska szwedzkie. W 1657 na zamku z rozkazu hetmana Jerzego Lubomirskiego przetrzymywano jeńców szwedzkich.
W drugiej połowie XVII wieku starostą gniewskim był Jan Sobieski, który jeszcze zanim został królem, zbudował na Podzamczu nowy barokowy budynek dla swojej żony Marii Kazimiery.
Po I rozbiorze w 1772 roku zamek trafił w ręce Prusaków.
Wielokrotnie zmieniał swą funkcję, służąc m.in. za spichlerz (w tym celu przebudowany w XVIII w.). Ponownie został przebudowany w latach 1855-1859 gdy rozebrano dużą czworoboczną wieżę w narożu wschodnim i zastąpiono ją wieżyczką, zburzono gdanisko, zasypano fosy i przebito nowe otwory okienne zmieniając wygląd zewnętrzny zamku.
Zamek został poważnie zniszczony w pożarze w 1921 r. Po roku 1939 niemieckie władze okupacyjne urządziły na terenie zamku więzienie dla Polaków. Odbudowa zabytku rozpoczęła się w latach 1968-1974 w trakcie której przywrócono częściowo wygląd zamku z czasów średniowicza, a jej sponsorem były Zakłady Mechanizmów Okrętowych "FAMA". Drugi etap odbudowy rozpoczął się w 1992 r. z inicjatywy Urzędu Miasta i Gminy. W 2009 roku właścicielem zamku została firma Polmlek. Obecnie na zamku odbywają się turnieje rycerskie, pokazy kowalstwa artystycznego, kolonie i inne imprezy.
Wikipedia
