Muzeum Papiernictwa w Dusznikach-Zdroju
Młyn papierniczy w Dusznikach to zabytek techniki. Elementami charakterystycznymi dla papierni są dach kryty gontem, zakończony od zachodu barokowym szczytem wolutowym oraz oryginalny pawilon wejściowy w kształcie wieży, a we wnętrzach budynku – polichromia z XVII–XIX stulecia. Obiekt posiada dużą wartość historyczną w skali Polski i jest jednocześnie ciekawą atrakcją turystyczną. 20 września 2011 młyn papierniczy w Dusznikach-Zdroju decyzją Prezydenta RP uzyskał status pomnika historii. Obecnie trwają starania o wpisanie zabytkowej papierni na listę UNESCO.
Papiernictwo na Dolnym Śląsku ma bogate tradycje, sięgające schyłku średniowiecza. Pierwsza papiernia, we Wrocławiu, powstała przed 1490 r. W kolejnych wiekach działało około 100 młynów papierniczych, spośród których do dziś przetrwał tylko młyn dusznicki. Tradycje czerpania papieru w Dusznikach sięgają XVI stulecia; pierwsza wzmianka o tutejszej papierni pochodzi z 1562 r., a dotyczy sprzedaży udziałów w czerpalni przez Ambrożego Teppera Mikołajowi Kretschmerowi. Pierwsza papiernia uległa częściowemu zniszczeniu podczas powodzi w 1601 roku. Młyn odbudowano i czerpanie papieru wznowiono w 1605 roku. Okres świetności dusznickiej papierni trwał do schyłku XVIII wieku. Ówcześni właściciele papierni Hellerowie w roku 1750 otrzymali dziedziczny tytuł "królewskich papierników". W XIX stuleciu z powodu rozwoju maszynowej techniki produkcji młyn stopniowo podupadał. Próbą dostosowania się dusznickich papierników do nowych trendów w produkcji było zastosowanie w 1905 roku maszyny papierniczej. Poprawa sytuacji nastąpiła na krótko i już w okresie międzywojennym całkowicie zaniechano produkcji, a papiernię w 1939 roku sprzedano miastu.
Po drugiej wojnie światowej początkowo brakowało koncepcji wykorzystania niszczejącego młyna papierniczego. Dopiero w latach 60. przeprowadzono poważne remonty i przystąpiono do urządzania w zabytkowym obiekcie Muzeum Papiernictwa, które otwarto dla zwiedzających 26 lipca 1968 roku. Po trzech latach wprowadzono pokazową produkcję papieru czerpanego. Czerpalnia prędko stała się atrakcją przyciągającą każdego roku dziesiątki tysięcy turystów. Papiernia ucierpiała podczas lokalnej powodzi w lipcu 1998 r., która dotknęła zachodnią część ziemi kłodzkiej. Woda zalała czerpalnię, podmyła fundamenty suszarni, zniszczyła muzealny dziedziniec oraz przyniosła wiele ton mułu i nieczystości. Skutki powodzi usunięto dzięki środkom przekazanym przez rząd polski. Od 1998 r. Muzeum Papiernictwa jest instytucją prowadzoną przez Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego.
W latach 2007–2008 przebudowano w papierni część ciągów komunikacyjnych, przystosowując obiekt do zwiedzania przez osoby niepełnosprawne. W dawnej suszarni papieru powstała obszerna sala, przystosowana do prezentowania wystaw i organizowania konferencji.
Od 2001 r. muzeum organizuje Święto Papieru – imprezę o charakterze festynu, popularyzującą wiedzę o historii i znaczeniu papieru, druku, introligatorstwa i sztuki współczesnej.
W 2008 roku dusznickie muzeum obchodziło jubileusz 40-lecia działalności. Dla zwiedzających zorganizowano ponad 40 dużych przedsięwzięć (wystaw, festynów, prezentacji). 10 października 2008 r. Muzeum Papiernictwa zostało odznaczone przyznanym przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” za całokształt działań na rzecz rozwoju narodowej kultury, a 30 grudnia 2008 roku instytucji wręczono Nagrodę Kulturalną Dolnego Śląska „Silesia”, przyznaną przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego, za dokonania w szerzeniu kultury oraz promowanie Dolnego Śląska. W 2016 r. Muzeum zostało uhonorowane Nagrodą Kulturalną Śląska Kraju Związkowego Dolnej Saksonii i Samorządu Województwa Dolnośląskiego za ochronę historycznego młyna papierniczego oraz badania i upowszechnianie dziejów śląskiego papiernictwa.
W 2013 r. decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Muzeum Papiernictwa zostało wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów pod pozycją nr 115. W 2016 r. młyn papierniczy został zabezpieczony nowatorskim systemem gaszenia pożarów mgłą wodną typu FOG. Obecnie placówka jest jednym z trzech muzeów w Polsce posiadających tego typu zabezpieczenia. Zadanie zostało zrealizowane w ramach projektu finansowanego z funduszy norweskich i środków Europejskiego Obszaru Gospodarczego, realizowanego pod kierownictwem wicedyrektor muzeum Joanny Seredyńskiej.
Muzeum udostępnia zwiedzającym ekspozycje poświęcone historii papieru, jego roli w rozwoju cywilizacji oraz zastosowaniu w codziennym życiu. Wystawy czasowe prezentowane w dusznickiej papierni poświęcone są m.in. sztuce współczesnej, dziejom techniki oraz historii regionu. Dotąd w historycznym młynie papierniczym zaprezentowano blisko 150 wystaw czasowych. Wśród nich najważniejsze to: Makulatura - surowiec XIX wieku (2001), Drukarskie techniki zdobienia papierów i tkanin (2008), Paszporty krajów Unii Europejskiej (2011), Laboratorium papieru (2014) i PaperK (2016).
Kolekcje muzealne:
- arkuszy papierów z filigranami z polskich, śląskich i pomorskich czerpalni (XVI-XXI wiek),
- arkuszy papierów barwionych historycznymi technikami (XIX-XX w.),
- zabytkowych aparatów do badania właściwości papieru (XIX-XX w.),
- urządzeń do produkcji papieru czerpanego (formy czerpalne, prasy do odciskania wody),
- maszyn wykorzystywanych w przemyśle papierniczym (pocz. XX w.),
- urządzeń wykorzystywanych w drukarstwie i introligatorstwie (pocz. XX w.),
- historycznych paszportów (XIX-XX w.),
- kolekcja historycznych banknotów,
- zbiór ekslibrisów (XX w.).
Najcenniejszym eksponatem dusznickiego muzeum jest młyn papierniczy (obecnie siedziba instytucji). Bogato zdobiony obiekt jest jednym z najcenniejszych zabytków techniki, świadczącym o historii tutejszego papiernictwa i bogactwie dusznickich papierników.
Jest to jedyny zachowany i do dziś działający obiekt tego typu w Polsce i jeden z nielicznych w środkowej Europie. Można tutaj zobaczyć:
- odrestaurowany, kryty gontem budynek papierni – bezcenny w skali świata zabytek techniki,
- pokazową produkcję czerpanego papieru: „holender” do rozdrabniania masy celulozowej, kadzie czerpalne, sita oraz prasy do odciskania itp.,
- ekspozycje przedstawiające rozwój techniki produkcji papieru wzbogacone m.in. arkuszami z filigranami, zabytkowymi sitami, modelami urządzeń papierniczych oraz jedną z największych na świecie kolekcją zabytkowej aparatury do badania właściwości papieru,
- portrety Jana Pawła II w znakach wodnych,
- wystawę ilustrującą historię drukarstwa,
- ekspozycję wielkogabarytowych oryginalnych urządzeń papierniczych,
- ogród roślin włóknistych, przydatnych do produkcji papieru.
Można tu własnoręcznie wykonać kartkę papieru:
- dla grup zorganizowanych organizowane są lekcje muzealne,
- turyści indywidualni mogą wziąć udział w warsztatach czerpania papieru.
Można tu kupić:
- papiery akwarelowe, rysunkowe, drukarskie i do pisania do formatu A2,
- papiery artystyczne zdobione kwiatami i ziołami ziemi kłodzkiej,
- składane ręcznie i drukowane tu wizytówki, listowniki i inne wyroby do formatu A3,
- specjalne albumy poezji wydawane w niskich nakładach,
- na specjalne zamówienia czerpane papiery ze specjalnym znakiem wodnym według projektu lub pomysłu klienta.
Muzeum jest również znaczącym ośrodkiem badań nad historią papiernictwa. Od 2007 r. wydaje recenzowane pismo naukowe „Rocznik Muzeum Papiernictwa”, w którym publikowane są opracowania dotyczące dziejów papiernictwa, historii Dusznik-Zdroju oraz kronika muzeum
Muzeum Papiernictwa czynne jest:
- listopad – kwiecień: wtorek – niedziela 9:00 – 15:00
- maj – sierpień: poniedziałek – sobota 9:00 – 18:00, niedziela 9:00 – 15:00
- wrzesień – październik: poniedziałek – sobota 9:00 – 17:00, niedziela 9:00 – 15:00
Muzeum nieczynne jest w następujące dni:
- poniedziałki – w okresie od XI do V
- Nowy Rok – 1 stycznia
- Święto Trzech Króli – 6 stycznia
- Wielkanoc – I i II dzień świąt
- Boże Ciało
- Wszystkich Świętych – 1 listopada
- Dzień Niepodległości – 11 listopada
- Boże Narodzenie – 25 i 26 grudnia
| Typ biletu | Cena |
|---|---|
| Bilet normalny | 16,00 zł |
| Bilet ulgowy (uczniowie, studenci, nauczyciele, emeryci i renciści) | 12,00 zł |
| Bilet grupowy (osoby dorosłe powyżej 10 osób w grupie) | 15,00 zł od osoby |
| Usługa przewodnicka | 50,00 zł |
Zasady sprzedaży biletów rodzinnych
1. Bilet rodzinny jest ulgą przyznaną przez Muzeum Papiernictwa rodzinom z dziećmi.
2. Bilet rodzinny przysługuje maksymalnie 2 osobom dorosłym (rodzicom, opiekunom prawnym) z dziećmi w wieku od 7 do 16 lat.
3. Na zakup biletu rodzinnego nie przysługuje ulga z tytułu posiadania Karty Dużej Rodziny (ulgi nie mogą się kumulować).
4. Ceny biletów rodzinnych ustala się w zależności od liczby członków rodziny korzystających z biletu:
| ilość osób | cena biletu rodzinnego |
| 3 osoby | 40,00 zł |
| 4 osoby | 48,00 zł |
| 5 osób | 55,00 zł |
| 6 osób i więcej | 62,00 zł |
źródło: Wikipedia
Współrzędne: 50.404484, 16.395654
