Zamek w Szydłowie
Zamek w Szydłowie – zamek królewski ulokowany w Szydłowie w województwie świętokrzyskim. Jest położony na skarpie wzniesienia opadającego ku dolinie rzeczki Ciekącej. Znajduje się w obrębie fortyfikacji dawnego miasta.
Miał charakter obszernej siedziby królewskiej, choć użytkowanej tylko czasowo. Świadczą o tym obszerny dziedziniec i duży budynek mieszkalny.
Zachowały się ruiny dużego domu mieszkalnego, tzw. skarbczyk z XV i XVI w. i budynek bramny z pozostałościami murów oddzielających zamek od miasta. Od strony zachodniej dziedziniec zamku zamknięty jest murami obwodowymi, które stanowią fragment umocnień miejskich.
Wg Janka z Czarnkowa murowany zamek wzniósł w Szydłowie król Kazimierz Wielki, który otoczył też miasto murami obronnymi. Także Jan Długosz wspomina o wzniesieniu zamku przez Kazimierza Wielkiego.
Dokonane ostatnio odkrycia nieznanych dotąd partii murów pozwalają zaliczyć tutejszy zamek do największych założeń obronnych Kazimierza Wielkiego. Odnośnie datowania tzw. "Sali rycerskiej" pojawiła się ostatnio hipoteza o tym, że inicjatorami jej budowy w końcu XIV wieku była Jadwiga Andegaweńska i Władysław Jagiełło, na co może wskazywać związek stylistyczny tej sali z węgierskim zamkiem w Wyszegradzie. Król Władysław Jagiełło przebywał na zamku aż 17 razy.
Zamek był przebudowywany w XV w., a następnie dwukrotnie w XVI w., co było związane z pożarami, które miały tu miejsce w 1528 i 1541. W 1564 roku zamek jest już jednak wzmiankowany jako odbudowany. W 1630 roku zamek spłonął po zamieszkach związanych z buntem wojsk najemnych, które domagały się wypłaty zaległego żołdu. Następnie zamek został zniszczony przez wojska szwedzkie i siedmiogrodzkie Jerzego Rakoczego w okresie potopu szwedzkiego.
W 1723 starosta Józef Załuski odnowił zamek, który umieścił na elewacji z tej okazji swój kartusz herbowy. Pod koniec XVIII w. zamek został opuszczony przez mieszkańców, co spowodowało jego powolną destrukcję w XIX wieku. W tym okresie był wykorzystywane przez pewien okres jako stajnia.
W 1927 ruiny zamku zabezpieczono. W 1946 zrekonstruowano mury obwodowe z blankami od strony zachodniej. Jednocześnie mury domu dużego zostały podniesione i zwieńczone pseudoblankami, które nie istniały przedtem.
Zamek powstał na planie wydłużonego wieloboku o powierzchni przekraczającej 7000 m². W pierwszej fazie budowy był prawdopodobnie otoczony prowizorycznymi umocnieniami, które później zastąpiono murem.
Głównym elementem zespołu zamkowego był ustawiony prostopadle do murów obwodowych budynek mieszkalny, zwany Salą Rycerską. Zamykał on od południa dziedziniec i miał wymiary 34,8 x 12,8 m. Wzniesiono go na planie prostokąta. Był piętrowy i zbudowany z kamienia. Po stronie południowej znajdował się ryzalit, być może dawna kaplica zamkowa. Na każdej z kondygnacji znajdowały się dwa pomieszczenia. Na piętrze od strony murów była sala z wnęką kominkową. Prawdopodobnie budynek posiadał dwuspadowy dach. Zachowały się ostrołukowe kamienne portale i okna.
Na kulminacji wzgórza położona była cylindryczna kamienna wieża. Znajdowała się w północno-zachodnim narożu zamku. Zachowały się z niej jedynie fundamenty, które pozwalają przypuszczać, że wieża miała występujący poza okrąg podstawy "dziób". Był on skierowany na zachód. Forma ta jest unikatowa w budownictwie obronnym z czasów Kazimierza Wielkiego.
W XV w. na ruinach wieży wzniesiono piętrowy budynek nazywany skarbczykiem. W 1528 został on rozbudowany.
Budynek bramny powstał w XVII w. na miejscu dawnej bramy umieszczonej w murze.
źródło: Wikipedia
Zamek i obwarowania w Szydłowie na starych zdjęciach, rycinach i pocztówkach:
Szydłów, mury miejsce (ante 1939), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, brama miejska (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, widok ogólny (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, widok ogólny (ante 1939), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, mury miejskie przy zamku (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, mury miejskie przy zamku (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, baszta (ante 1939), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, zamek i mury miejskie (ante 1939), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, mury miejskie (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, ruiny zamku (ante 1939), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Widok Szydłowa, fotografia rysunku Mariana Trzebińskiego (po 1910); źródło: Polona.pl
Szydłów, ruina zamku (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, stara brama miejska (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, brama miejska (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, mury miejskie obok kościoła farnego (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, zamek i mury miejskie (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Szydłów, ruina zamku (ca 1936), Poddębski Henryk, źródło: Polona.pl
Współrzędne: 50°35′27″N 20°59′56″E
tagi: szydłów szydłowie szydlow szydlowie
