Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Stanisława w Bodzentynie
Pierwotny kościół parafialny pod wezwaniem św. Krzyża zbudowany został w roku 1380 przez biskupa krakowskiego Jana Radlicę. Obecnie istniejący kościół gotycki został ufundował przez biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego w latach 1440–1452. Jest to budowla trójnawowa typu bazylikowego, wzorowany na rozwiązaniach architektonicznych występujących w krakowskich kościołach bazylikowych[potrzebne źródło].
Do połowy XVII wieku prowadzono w kolegiacie jedynie prace reperacyjno-restauracyjne, które nie wpływały na jej układ przestrzenny. Rok 1656 był tragiczną datą nie tylko dla miasta, ale i dla kolegiaty. Porażka Szwedów pod Sandomierzem stanowiła początek odwrotu wojsk Karola Gustawa, które wycofując się z Sandomierza, 20 marca, wysadziły w powietrze zamek królewski. Wzniecone wybuchem pożary uszkodziły także blisko usytuowaną kolegiatę.
Pożar zniszczył dach kościoła, szczyty zachodnie i znaczną część sklepienia prezbiterium. Ogień nie dosięgnął wnętrza kolegiaty. Nie zważając na trudności finansowe kapituła kolegiacka pod przewodnictwem scholastyka, a od 1631 roku prepozyta Alberta Lipnickiego postanowiła przystąpić do remontu i odbudowy.
W trakcie odbudowy zmieniono konstrukcję dachu na dwuspadową, naprawiono posadzkę i okna.
W latach 1670-1674 przebudowano fasadę zachodnią, dobudowano kruchtę, ujętą lizenami i zwieńczoną trójkątnym frontonem, z kolumnowym barokowym portalem. W zwieńczeniu portalu w znajdujących się po obu stronach niszach umieszczono późnobarokowe rzeźby świętych z 2 poł. XVIII wieku.
Ok. 1680 kolegiata otrzymała pilastrowy szczyt z niskimi wieżyczkami i oknem o bogatym obramieniu. Szczyt tynkowany z detalami z kamienia kunowskiego, oddzielony belkowaniem i cokołem, ujęty w spływy wiążące go z flankującymi czworobocznymi wieżyczkami, rozczłonkowany parami pilastrów, zwieńczony trójkątnym przyczółkiem, pośrodku wnęka arkadowa w pilastrowym obramieniu z przerwanym przyczółkiem, w którym umieszczono kartusz z herbem kapituły, a poniżej kartusz z herbem Łabędź bpa Andrzeja Trzebickiego, na frontonie rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem i po bokach kamienne wazony.
W roku 1712 zmieniono pokrycie dachu na miedziane. W 1755 zlikwidowano cmentarz grzebalny przy kolegiacie. W 1737-60 wystawiono nową dzwonnicę.
źródło: Wikipedia
Współrzędne: 50.942029, 20.954185
tagi: Bodzentyn bodzentynie
