Zamek Drahim w Starym Drawsku
Warowny zamek drahimski zbudowany został przez rycerski zakon św. Jana (joannitów) w latach 1360–1366, w stylu gotyckim, w miejscu zniszczonego, XII-wiecznego słowiańskiego grodu plemienia Drawian, który wraz z pomocniczym usytuowanym w odległości ok. 800 m stanowił silny ośrodek władzy plemiennej (gród ten rozwijał się w okresie od VII do poł. XII w., kiedy został zdobyty przez wojów Bolesława Krzywoustego w walkach o ziemie pomorskie). Twierdza wraz z warownią w Machlinach (niem. Machlin) miała stanowić przednią straż (osłonę) dawnej siedziby templariuszy tempelburskich w Czaplinku. Lokalizacja zamku drahimskiego była również podyktowana warunkami gospodarczymi. W tym miejscu przebiegał szlak solny, który wiódł od południowych państw Europy na północ.
W pierwszej kolei powstał drewniany zamek, który został wzniesiony w 1350 r., murowany zaś w kilkanaście lat później. Obiekt w 1366 r. został ustanowiony głównym grodem baliwatu. W dwa lata później, w wyniku militarnych przedsięwzięć Ottona Leniwego, margrabiego Brandenburgii – przyłączony został do Polski wraz z Czaplinkiem i całą komandorią (układ drawski). Zmiany polityczne, jakie nastąpiły w ówczesnym czasie nie miały zasadniczego wpływu na osadnictwo zakonne na terytorium Nowej Marchii. Mimo ukierunkowania polityki w stronę książąt niemieckich i Krzyżaków – joannici formalnie zostali pozbawieni wszelkich dóbr nieruchomych (zamki, ziemie, kościoły), jednak w dalszych latach je użytkowali na zasadach wasalnych wobec króla polskiego. Jedną z warowni, które otrzymały ówcześnie status lenna była twierdza Drahim.
Mimo że joannitów obowiązywały zasady lenne, w ramach zależnej przynależności do Korony – zakonnicy podejmowali liczne próby uniezależnienia się od polskiego monarchy. Prowadzili własną politykę, która niejednokrotnie była skierowana przeciw Polsce i sojuszniczemu jej Pomorzu. Po śmierci króla Kazimierza Wielkiego wybuchł konflikt pomiędzy Zakonem a księciem pomorskim Świętoborem I (inne publikacje podają, że chodziło o Warcisława VII), który w 1376 r. podjął skuteczną próbę najazdu na ziemie Nowej Marchii. Zdobył zamki w Czaplinku oraz Machlinach, poza twierdzą drahimską, która jako najlepiej ufortyfikowana w tym regionie potrafiła odeprzeć ataki Pomorzan. Po objęciu tronu przez Ludwika Andegaweńskiego – szpitalnicy wykorzystali osłabienie zainteresowania strony polskiej sprawami Pomorza. W wyniku zawartego przymierza z Brandenburgią oraz zakonem krzyżackim wprowadzili własne, niezależne rządy na ziemi drawskiej, tym samym zostały zerwane zapisy układu z 1368 r. W tym czasie na szeroką skalę rozpoczęli proces fałszowania monet księstw pomorskich, śląskich, polskich, oraz krzyżackich. Próby uniezależnienia się wobec Królestwa Polski i wrogo prowadzona polityka niemieckich zakonów spowodowała karny najazd króla Władysława Jagiełły (1407 r.), podczas którego, po kilkudniowym oblężeniu rycerstwo polskie zdobyło zamek. Joannici po 50-letnim zajmowaniu twierdzy zostali wypędzeni.
Zamek rozpoczął pełnić funkcję siedziby polskiego starostwa grodowego. W 1422 r. starostą, z nadania króla Władysława Warneńczyka został Jan Wedel. Po nim, w czasie wojny trzynastoletniej z zakonem krzyżackim (1454–1466) funkcję sprawował Sędziwój Czarnkowski z Człopy. Zwycięstwo Polaków i postanowienia II pokoju toruńskiego osłabiło plany Zakonu połączenia się z Nową Marchią. Ta została sprzedana Brandenburczykom. Zamek drahimski z roli strategicznej twierdzy zszedł do roli siedziby okręgu administracyjnego, gdzie granice starostwa drahimskiego pokrywały się z granicami Królestwa. Taki stan trwał niemal 200 lat. Podczas II wojny północnej (Potop szwedzki (1655–1660)) zamek został przejęty czasowo przez wojska szwedzkie, następnie opanowany przez oddziały Stefana Czarnieckiego. W 1657 r., na mocy traktatów: welawskiego i bydgoskiego – król Jan Kazimierz postanowił oddać zamek (w zastaw), ponieważ był winien zapłaty elektorowi brandenburskiemu za werbunki na sumę 120 tysięcy talarów reńskich. Decyzja króla polskiego została zignorowana przez hetmana Stanisława Rewerę Potockiego, ówczesnego starostę drahimskiego, który utrzymał warownię w rękach polskich. Na skutek braku regulacji zadłużenia, które nadal spoczywało na królu polskim – Brandenburczycy przejęli ją siłą dopiero po śmierci hetmana w 1668 r. i zarządzali nią do I rozbioru Polski w 1772 r.
Pożar obiektu w 1758 r. wywołany obroną płk Cosela przed atakiem kozackim gen. Denikoffa (wojna siedmioletnia) rozpoczął okres gwałtownego upadku dawnej zakonnej siedziby. Jeszcze pod koniec XVIII w. w zamku mieściły się biura pruskiego, podatkowego urzędu ziemskiego. W 1784 r. dokonano rozbiórki części zniszczonych murów, z przeznaczeniem na materiał budowlany pobliskiego kościoła (dziś: pw. Wszystkich Świętych). W 1818 r. Królestwo Prus sprzedało teren zamkowy wraz z przyległym folwarkiem – prywatnemu junkrowi ziemskiemu. W okresie międzywojennym (1927 r.) przeprowadzono drobne prace remontowo-restauracyjne, które polegały na załataniu wyrw i wzmocnieniu murów. Poważniejsze prace, które były połączone z prowadzonymi badaniami archeologicznymi przeprowadzono również w latach 1963–1968. W tym czasie zabezpieczono zabytek w tzw. trwałej formie. Obiekt mimo swoich walorów nie został odpowiednio zagospodarowany. W latach 90. XX w. teren zamkowy wraz z samym zamkiem został zakupiony przez prywatnego przedsiębiorcę.Zespół obronny zlokalizowano na wąskim 60-metrowym przesmyku między jeziorami: Drawsko i Żerdno, w miejscu zniszczonego wczesnośredniowiecznego, słowiańskiego grodziska. Teren pod zabudowę został sztucznie podwyższony o 6 m i uformowany w kopiec o wym. 50 x 50 m. Zamek został zbudowany z głazów granitowych oraz z cegły na planie czworoboku o wym. 41 x 46,5 m. Część południową obiektu stanowiło niegdyś dwu bądź trzykondygnacyjne skrzydło o wym. 37,5 x 11 x 9 m, gdzie w przyziemiu urządzono pomieszczenia gospodarczo-więzienne, a na wyższych kondygnacjach – mieszkalne komnaty. Zamek nie posiadał wieży. Został natomiast otoczony murami warownymi o rozpiętości 2,5 m i wys. od 7,6 m do 12, 8 m, na których usytuowano hurdycje (rodzaj ganku) ze schodami. W murze znajdowały się liczne otwory strzelnicze. W kurtynie północnej został usytuowany wjazd do zamku, który został wzmocniony basztą bramną.
Teren przy zamku wypełniony został kamiennym dziedzińcem, w którym usytuowano poidło dla koni i 180-centymetrową ocembrowaną studnię oraz piec ceglany (obecnie zrekonstruowany). Twierdza była zabezpieczona od strony południowej i północnej – fosą (o głęb. od 3,5 do 5 m), a od wschodu i zachodu – wodami jezior. Podzamcze było usytuowane na bazie starej fosy od strony południowej i północnej, które od lądu było odcięte rzeką, a od zamku fosą. Stoki i wzniesienia zostały wyłożone kamieniami, w celu zabezpieczenia przed erozją elementów fortyfikacyjnych obiektu. Podzamcze z zamkiem zostało połączone drewnianym mostem (zwodzonym?), którego filary stanowiły ociosane, grube słupy.
Późniejsza rozbudowa obiektu spowodowała zagęszczenie dziedzińca nowymi budowlami. Zbudowano dwa domy szachulcowe, z czego jeden, podpiwniczony i dwukondygnacyjny, kryty trzciną o wym. 19 x 10 m był usytuowany od zachodu i przeznaczony dla starosty, drugi natomiast, mniejszy o wym. 21 x 7,5 m został postawiony we wschodniej części dziedzińca i przeznaczony dla pomocnika starosty. Domy nie przylegały bezpośrednio do murów obwodowych, oddzielone były dwumetrowym pasem, dzięki czemu zyskiwały dodatkowe światło. W południowo-zachodnim narożniku znajdowała się podpiwniczona szopa, która mogła pomieścić ok. 20 hektolitrów piwa. Po przeciwnej stronie natomiast umieszczono podpiwniczony budynek, który z czasem stanowił zbrojownię (arsenał). W okresie późniejszym – zabudowa dziedzińca powiększona została o dwie drwalnie oraz wartownię, a zewnętrzny obwód wzbogacono dwiema drewnianymi wieżyczkami. Rozbudowę średniowiecznych umocnień przeprowadzono w XVI w. Otaczające zamek wzniesienie ziemne (wały) wzmocniono w narożach półkolistymi bastejami, nad którymi wzniesiono 4 drewniane wieżyczki strażnicze. W poł. XVII w. opracowano projekty opasania warowni fortyfikacjami bastionowymi, jednak nie zostały one zrealizowane. Obiekt do dziś posiada niepełny profil murów obronnych.
źródło: Wikipedia
Współrzędne: 53.600925, 16.196025
tagi: stare drawsko starym drawsku
