Kolei Warszawsko-Wiedeńska
4 lipca 1843 roku rząd Królestwa Polskiego powołał Zarząd Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej. Miał on za zadanie doprowadzenie linii kolejowej z Warszawy do granicy zaboru austriackiego. Z dzisiejszej stacji Sosnowiec Maczki (wówczas noszącej nazwę Granica) biegła już wtedy linia kolejowa, która po ukończeniu miała prowadzić przez Kraków do Wiednia - stąd nazwa inicjatywy. Miała to być pierwsza linia kolejowa na terenie Królestwa Polskiego, druga zaś - w carskiej Rosji. Zadanie to Zarząd przejął w spadku po utworzonym w 1839 roku Towarzystwie Akcyjnym Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, które w roku 1842 zbankrutowało. Prócz projektu inż. Stanisława Wysockiego Zarząd przejął jedynie niewielką do tej pory wybudowaną część odcinka Warszawa-Skierniewice.
Kolej otwarto 14 czerwca 1845 roku, po doprowadzeniu jej do Grodziska Mazowieckiego. Do Skierniewic kolej dotarła 15 października 1845, do Częstochowy - 1 grudnia 1846, do Granicy - 1 kwietnia 1848. Trasa liczyła sobie niemal 330 km i 27 stacji. W pierwszym roku funkcjonowania (1845) - choć nie doprowadzona jeszcze nawet do Częstochowy - przewiozła ponad 140 tysięcy pasażerów i niemal tyle samo cetnarów towarów (czyli ok. 9500 t ). W pierwszej połowie lat sześćdziesiątych XIX wieku linia kolejowa doczekała sie przedłużenia w stronę północną - do granicy z Prusami.
Stacja Warszawa Wiedeńska stała mniej więcej w miejscu dzisiejszej stacji metra Centrum. W 1900 r. wybudowano tzw. Nową Poczekalnię - jeden z najczęściej pojawiających się na pocztówkach okresu międzywojennego obiektów architektonicznych Warszawy. Znajdował się na terenie dzisiejszego placu Defilad, vis à vis dzisiejszej Galerii Centrum. Już przed wojną zabudowania pierwszego dworca zaczęły ustępować miejsca nowemu, który - nigdy w pełni nieukończony - został zburzony przez Niemców.
Rola kolei żelaznej w rozwoju ekonomicznym w XIX w. jest ogromna i niekwestionowana. Szybki transport na masową skalę przy jednoczesnym zmniejszeniu kosztów na zawsze zmienił gospodarczą mapę Europy i świata. Regionalne systemy gospodarcze zostały praktycznie zunifikowane - nastąpiła ich integracja w poszczególne systemy państwowe. Dzięki masowemu i szybszemu niż kiedykolwiek transportowi pasażerów zaczęła sie rozwijać międzynarodowa turystyka. Przebieg linii kolejowych był przyczyną zahamowania rozwoju miast leżących na dotychczasowych szlakach handlowych a pominiętych przy budowie kolei (np. Dukla) lub przyspieszenia rozwoju miejscowości i miast położonych niedaleko dróg żelaznych. Liczne są przypadki utworzenia ośrodka miejskiego przy kolei od zera - np. Koluszki. Kolej sama z siebie stanowiła dużą gałąź gospodarki - obsługa taboru i budowa nowych linii tworzyła ogromną liczbę miejsc pracy.
tpplew
Ilustracja: Dworzec Warszawsko-Wiedeński na rycinie Louisa-Juliena Jacotteta z 1852 r., Polona, CC-BY-NC.
O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.
POLECAMY TAKŻE:
