Kawa stała się popularnym napojem na ziemiach polskich dopiero pod koniec XVII wieku, przybywając tu przez sąsiednią Mołdawię z Turcji. Od razu stała się towarem luksusowym, serwowanym nie tylko na magnackich, ale w innych bogatych i zamożnych domach. Znalazła tu wielu amatorów, takich jak sam król Jan III Sobieski, ale i przeciwników, jak poeta Jan Andrzej Morsztyn. Oprócz walorów smakowych przypisywano jej również walory zdrowotne - jako znakomitego leku na choroby układu pokarmowego.
Upowszechnienie się kawy w polskich domach pokazywały specjalne serwisy wyrabiane w I połowie XVIII w. w manufakturach fajansu, a później również i porcelany w Białej Podlaskiej, Żółkwi czy Ćmielowie. Kawy nie pijano jedynie w szlacheckich rezydencjach czy mieszczańskich kamienicach - zaczęto również zakładać na wzór zachodnioeuropejski tzw. kafehauzy, które były właściwie pierwszymi polskimi kawiarniami. Najwcześniejszy taki lokal na ziemiach polskich powstał w Gdańsku na samym początku XVIII stulecia, choć za właściwy początek kawiarń w granicach Rzeczypospolitej uważa się raczej tę otwartą w Warszawie w 1724 r. przez dworzanina króla Augusta II Mocnego, niejakiego Meyerhofera. Jego kawiarnia mieściła się w pobliżu rezydencji władcy, przy Ogrodzie Saskim, stąd też jej nazwa "Za Żelazną Bramą" (owa brama to nieistniejący już ogrodowy pawilon wieńczący Oś Saską). Nie dane jej było jednak istnieć zbyt długo i z powodu zbyt małej liczby chętnych została rychło zamknięta, choć w tym samym roku zainaugurowano inną kawiarnię - Henryka Duvala, z pochodzenia Francuza. Była to pierwsza dłużej istniejąca stołeczna kawiarnia. Mieściła się przy Rynku Starego Miasta i dotrwała do lat siedemdziesiątych XVIII wieku. Kolejną założono w 1763, potem powstawały następne.
To właśnie w takich miejscach u schyłku wieku, w okresie Sejmu Czteroletniego, prowadzono prywatne dysputy nad reformami, które doprowadziły do napisania Konstytucji 3 maja. Kawiarnie zakładano również i w innych większych polskich miastach, np. w Krakowie. Na przełomie wieków były one już bardzo popularne i cieszyły się liczną klientelą, zwłaszcza młodzieży, która przesiadywała w nich całymi godzinami. To właśnie w "Honoratce", jednej popularnych warszawskich kawiarni początku XIX w., tuż przed Powstaniem Listopadowym zbierali się młodzi członkowie i sympatycy sprzysiężenia Wysockiego.
Ilustracja: Ogród Saski na granicy którego znajdowała się kawiaria Duvala na pocztówce z początku XX w., Polona, CC-BY-NC.
Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski
