Cmentarz żydowski w Pyskowicach
Cmentarz żydowski założony został w 1830 roku. Ostatni pochówek odbył się w 1920 r.
Po zakończeniu II wojny światowej większość nagrobków została rozkradziona. Monika Krajewska i Jan Jagielski w opracowaniu "Uwagi o stanie cmentarzy żydowskich w Polsce" tak opisali cmentarz w Pyskowicach po jego wizytacji na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych: "Cmentarz tuż przy szosie na niewielkiej skarpie. Kilkadziesiąt do 100 nagrobków, przeważnie macewy, ale nie tylko. Tyłem do szosy ściana dużego grobowca rodziny Dr...er, z czarnego granitu m. in. kolumny; niektóre części zabrane, wyrwane litery. Macewy rzeźbione, m. in. płaskorzeźba przedstawiająca uskrzydloną klepsydrę. Świeże ślady zabierania nagrobków. Cmentarz częściowo porośnięty drzewami, od małych do wielkich i rozłożystych. Nieogrodzony".
Do dziś na powierzchni 0,6 ha zachowało się około 150 nagrobków, z których najstarszy pochodzi z 1841 r., z inskrypcjami w językach hebrajskim i niemieckim.
W 1988 r. z inicjatywy lokalnych władz przeprowadzono prace porządkowe na cmentarzu.
We wrześniu 1988 r. wystawiono pomnik na zbiorowej mogile co najmniej 5 Żydów, których w styczniu 1945 r. rozstrzelali w Pyskowicach Niemcy. Napis na pomniku głosi w języku polskim i niemieckim: „Tutaj spoczywają przez hitlerowców pomordowani Żydzi”.
Obecnie teren cmentarza jest nieogrodzony, kilka nagrobków popisanych, dom przedpogrzebowy totalnie zdewastowany.
Współrzędne: 50.392129, 18.634936
