Zamek w Karpnikach
Zamek w Karpnikach (niem. Vischbach, Fischbach) - zamek położony w miejscowości Karpniki w województwie dolnośląskim.
Zamek został zbudowany w XIV wieku prawdopodobnie przez Henryka Czirna, właściciela Płoniny i Sokolca. W kolejny wiekach zamek był kilkakrotnie przebudowywany, a jego obecny wygląd pochodzi z 1846 roku i jest zasługą architekta niemieckiego Friedricha Augusta Stülera z wykorzystaniem projektów jego nauczyciela, Karla Friedricha Schinkla z czasów jego pobytu w Karpnikach w 1832r. W 1978 zamek przystosowano do użycia jako ośrodek wypoczynkowy, a później sanatorium dla dzieci. Obecnie budowla jest nieużytkowana i ponownie jest własnością prywatną.
Pierwotne założenie obronne w Karpnikach (wówczas Vischbach) zostało wzniesione w XIV wieku, prawdopodobnie przez rycerza Czirna. Było ono nieregularne i składało się z budynku mieszkalnego oraz narożnej cylindrycznej wieży. W dokumentach z 1369 roku zamek wymieniany był jako własność Clericiusa Bolcze (Clercos von Bolitz). W roku 1438 pozbył się go niejaki Cuncze von Predel, a nabywcą został rycerz Cuncze Beeler von Rychenbach. Kilka lat później dobra przeszły na własność Hansa Schoffa-Gotschego, kanclerza księstwa świdnicko-jaworskiego, pana na Kamienicy i Zamku w Chojniku.
Niewielką budowlę powiększył w roku 1475 Kacper Schoff-Gotsch. Składała się ona wówczas z wieży oraz dwóch budynków, które połączone murami tworzyły dziedziniec. Całość usytuowana była na otoczonej fosą sztucznej wyspie. W 1580 roku Adam Schoff Gotsch sprzedał Karpniki Melchiorowi Friedrichowi baronowi von Kanitz und Talewitz. Nowy właściciel rozpoczął całkowitą przebudowę w stylu renesansowym i choć w 1593 zamek ucierpiał od uderzenia pioruna, prace budowlane ukończono. Podczas przebudowy z przełomu XVI/XVII stulecia wzniesiono nowe skrzydła, odnowiono wieżę, fosę otoczono murami i zmodernizowano wnętrza. Zakończenie prac przypadło na rok 1603, o czym świadczy data na jednym z istniejących do dziś portali. Między rozbudową renesansową, a neogotycką dokonano pomniejszych przekształceń, m.in. wieża otrzymała barokowy hełm, a w XVIII wieku zamkowy czworobok podwyższono o jedną kondygnację.
Przez cały okres funkcjonowania zamek bardzo często zmieniał swych właścicieli. W okresie wojny trzydziestoletniej zmarł w nim Christoph Friedrich von Kanitz und Talewitz, który wcześniej cały majątek zapisał żonie Lucretti. Ta zaś przekazała go swemu wujowi Reimarowi Friedrichowi von Winterfeld. Wdowa po nim oddała posiadłość córce Elizabeth Christiane baronowej Schonaich Carolath Beuthen, a po jej zgonie Karpniki otrzymała przyrodnia siostra Anna Elizabeth. W roku 1679 sprzedała ona dobra karpnickie Balthazarowi Leopoldowi von Hayn. Pochodzący z tej rodziny Phillip Antoni odstąpił je w 1725 Franzowi Wilhelmowi von Schaffgotsch. Następnie po bezdzietnej śmierci Franza w roku 1774 majątek stał się własnością skarbu państwa, a trzy lata później krzeszowskiego klasztoru cystersów. Już jednak w 1784 pałac odkupił baron i późniejszy hrabia Friedrich Wilhelm von Reden auf Hameln und Bennigsen, by po trzech latach odsprzedać go pruskiemu ministrowi do spraw Śląska, którym był wtedy Karol Georg Heinrich, hrabia von Hoym. W roku 1789 nowym właścicielem wsi został Kaspar Konrad baron von Zedlitz.
Od jego wuja w 1822 kupił zamek dla siebie oraz żony Marianny książę Wilhelm von Hohenzollern, brat króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III i wkrótce zlecił jego przebudowę w stylu neogotyku angielskiego. Projekt prac przygotował oraz kierował nimi niemiecki architekt Friedrich August Stüler. Zmiany rozpoczęto od założenia romantycznego ogrodu w stylu angielskim. Postawiono w nim różnorodne budowle, takie jak Chata Marianny, cieplarnia i szwajcarski domek. W południowej części parku stanął pomnik Archanioła Michała, upamiętniający Leopolda, brata księżnej.
W czasach, kiedy Karpniki należały do niemieckiej rodziny panującej, zgromadzono tu wiele pamiątek, organizując na pierwszym piętrze muzeum i udostępniając je wybranej publiczności. Prezentowano w nim wyroby rzemiosła artystycznego, rzeźby, zbiory klejnotów, dawną broń, stare witraże. Na pierwszym piętrze północnego skrzydła mieściła się biblioteka z bogatymi zbiorami rękopisów. W pałacu tętniło życie towarzyskie, a spośród utytułowanych gości wymienić można m.in. niemiecką rodzinę królewską, wielkie księżne rosyjskie Olgę i Aleksandrę Teodorownę, wielkiego księcia Mikołaja (późniejszego cara), licznych przedstawicieli arystokracji: Reussów, Radziwiłłów, księcia Wołkońskiego, Klaudynę z Działyńskich Potocką. Z okazji tych wizyt organizowano bale, koncerty i przedstawienia teatralne.
Podczas drugiej wojny światowej urządzono w pałacu karpnickim składnicę muzealną, stworzoną przez Gunthera Grundmanna, w której umieszczono zbiory zrabowane w państwach okupowanych przez Hitlera. Tu także przeniósł z Darmstadtu swoją kolekcję dzieł sztuki ostatni właściciel Karpnik, książę Ludwig von Hessen und bei Rhein.
Zaniedbany przez lata powojenne obiekt wyremontowano w 1962 roku, z przeznaczeniem na ośrodek kolonijny. W roku 1993 złodzieje odkuli renesansowy portal bramny i przygotowali go do wywiezienia. Na szczęście w porę udało się zauważyć szkodę, portal złożono w piwnicy i po konserwacji wrócił on na swoje miejsce. Obecnie zamek ponownie jest własnością prywatną. Do końca 2012 roku ma zostać ukończony remont: odnowiane są elewacje, komnaty, wykonano stropy[1]. Odrestaurowany budynek przeznaczono na hotel i restaurację.
źródło: Wikipedia
Współrzędne: 50.846517, 15.849944
tagi: karpniki karpnikach
