Kasztel w Szymbarku
Kasztel w Szymbarku to dawna siedziba rodu Gładyszów. Jest bardzo cennym zabytkiem architektury renesansu w Polsce, określanym przez znawców jako czołowy przykład kasztelu polskiego. Wznoszono go w dwóch etapach. Budowę rozpoczęto w pierwszej połowie XVI wieku, a zakończono w latach 1585 – 1590. Nie znamy nazwiska architekta, ani budowniczych. Zbudowany jest z miejscowego kamienia łamanego z dodatkiem cegły. W drugiej fazie budowy bryłę dworu zwieńczono attyką arkadową, na elementach której umieszczono sgraffito z motywami geometrycznymi, przeplatanymi fantastycznymi maskami. Okna obiektu posiadają bogato profilowaną renesansową kamieniarkę. Kasztel zbudowany jest na planie prostokąta o bokach długości 20 i 13 metrów. Posiada cztery narożne baszty alkierzowe, których piętra wystają poza lico murów i wsparte są na kamiennych kroksztynach. W budynku znajdują się trzy kondygnacje – piwnice, parter, piętro.
Do końca XVII wieku pełnił funkcję reprezentacyjną i mieszkalną. Pomieszczenia stanowią: dwie piwnice o kolebkowych sklepieniach, na parterze sień i dwie izby, na piętrze wielka sala reprezentacyjna, obok niej mniejsza oraz cztery naroża alkierzowe. Do dziś właśnie w alkierzach przetrwało najwięcej oryginalnych elementów wystroju wnętrz, kamieniarka portali, fragmenty kominków i część polichromii ściennej w dwóch pomieszczeniach.
Dwór usytuowano na skarpie nad rzeką Ropą i wyposażono w system strzelnic umieszczonych na wysokości strychu, co świadczyło o potrzebach obronnych. Nie wydaje się jednak, aby rezydencja Gładyszów pełnić miała jakąś istotną rolę w systemie obronnych zamków na południowych kresach Rzeczypospolitej. W XVII wieku pękające ściany dworu wzmocniono zewnętrznymi przyporami z kamienia i cegły, natomiast w wieku XVIII dodano wewnętrzne ściany działowe. W latach 50. XX wieku, podczas pierwszego etapu remontu usunięto wtórne elementy i przywrócono renesansowy charakter dworu.
Kasztel zamieszkiwany był do końca XVIII wieku. Po Gładyszach przechodził kolejno we władanie Strońskich, Siedleckich, Bronikowskich, Rogoyskich, Sękiewiczów i Kuźniarskich. W XIX wieku mieściła się w nim gorzelnia i magazyn zbożowy. Pod koniec XIX stulecia i jeszcze w okresie międzywojennym na parterze funkcjonowała kuchnia dla czeladzi dworskiej oraz kurnik. Dwór pełnił też funkcję lamusa, w którym przechowywano niepotrzebne sprzęty.
W 2010 roku zakończony został remont obiektu. Od stycznia 2011 roku budowla wraz z przylegającą do niej oficyną dworską z końca XVIII wieku, funkcjonuje jako Ośrodek Konferencyjno–Wystawienniczy „Kasztel w Szymbarku”, oddział "Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów" w Gorlicach. Do zespołu zabytków istniejących na terenie dawnego „Majątku Zamek”, należy także przeniesiony z Gorlic drewniany dworek z 1920 roku.
źródło: Wikipedia
Współrzędne: 49.620693, 21.094903
tagi: kasztel szymbark szymbarku
