Brama Górna w Olsztynie
Jest jedyną bramą pozostałą z trzech, które znajdowały się w murach obronnych otaczających miasto. Ze średniowiecznego obwarowania pozostały również resztki murów. Brama usytuowana jest w północno-wschodniej części zespołu staromiejskiego, na osi wylotu głównego traktu komunikacyjnego.
Górna Brama powstała po wytyczeniu północnych granic miasta w drugim akcie lokacyjnym z 4 maja 1378. W roku 2012 prace archeologiczne odsłoniły pierwotne kamienne fundamenty bramy z XIV wieku, tuż na północ od jej obecnego położenia (dziś Pl. Jedności Słowiańskiej). Miała ona formę barbakanu. Podczas wykopalisk odkryto ok. 40 monet z XIV i XV wieku oraz około 120 kul armatnich[1].
Odbudowa Bramy Górnej w obecnej formie i miejscu, podobnie jak modernizacja reszty murów obronnych, nastąpiła najprawdopodobniej pod koniec XV wieku[2], gdy miasto otrząsało się po zniszczeniach z czasów wojny trzynastoletniej (1454-1466) i wojny popiej (1478).
W 1788 roku Wysoką Bramę wyremontowano i zaadaptowano na zbrojownię szwadronu dragonów, w 1858 roku przebudowano na więzienie, a w 1898 przekazano miejskiemu komisariatowi policji. Dokonywano w niej wielu przeróbek (m.in. nadano odmienny kształt otworom okiennym i szczytowi budowli, przebito przejście dla pieszych). W 1863 przetrzymywano tu Wojciecha Kętrzyńskiego, obwinionego o przemyt broni dla powstania styczniowego.Brama jest czterokondygnacyjna, z pięterkiem tworzącym rodzaj piątej kondygnacji w strefie szczytu; dach dwuspadowy; szczyty schodkowe; od strony wschodniej, niższa, również czterokondygnacyjna przybudówka kryta odrębnym dachem dwuspadowym prostopadłym do kalenicy bryły głównej.
W 2003 roku brama została odrestaurowana.źródło: Wikipedia
