Powstanie uniwersytetu w Wilnie
Uniwersytet Wileński (Universitas Vilnensis) został założony w 1579 r. w wyniku przekształcenia kolegium jezuickiego w Akademię i Uniwersytet Towarzystwa Jezusowego dzięki wsparciu króla Stefana Batorego. Decyzję tę zaakceptował papież Grzegorz XIII. Na samym początku uczelnia, druga szkoła wyższa na terenie Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a pierwsza na Litwie, miała trzy wydziały: filozoficzny, prawniczy i teologiczny. Wykłady prowadzono w języku polskim. W XVI i XVII w. wielu znakomitych uczonych było związanych z uniwersytetem w Wilnie, m.in. Maciej Sarbiewski, Wojciech Wijuk Kojałowicz, Marcin Śmiglecki, Piotr Skarga, Jakub Wujek czy Mikołaj Łęczycki. Akademia była też jednym z ważniejszych polskich ośrodków kontrreformacji. Profesorowie tacy jak Skarga silnie angażowali się w zwalczanie wpływów ewangelickich. Jeszcze zanim w 1773 r. uczelnię odebrano skasowanym jezuitom, udało się tu założyć obserwatorium astronomiczne oraz wydział fizyki i astronomii.
Tutejsi pracownicy opracowali również zasady języka litewskiego, w którym wydano też pierwsze książki. Po powstaniu Komisji Edukacji Narodowej zmieniono nazwę uczelni na "Szkoła Główna Litewska", nadając jej władzę nadzorczą nad wojewódzkimi placówkami edukacyjnymi. Rektorem mianowano wybitnego astronoma Marcina Poczobutta-Odlanickiego. Na wydziałach literatury, historii, nauk przyrodniczych oraz matematycznych rozpoczęto wykłady po polsku i litewsku. Sławą cieszył się zwłaszcza wydział medyczny, którego twórcą był Niemiec Johann Peter Frank.
W okresie rozbiorów uczelnia początkowo straciła status uniwersytecki, jednak już w 1803 r. cesarz Aleksander I jej go przywrócił - jako Imperialnemu Uniwersytetowi Wileńskiemu. Aż do Powstania Listopadowego była to jedna z najlepszych akademii w całym Cesarstwie, o międzynarodowej renomie. Zajęcia na niej prowadzili tak znani naukowcy jak bracia Śniadeccy, Joachim Lelewel, Ernest Groddeck czy Michał Oczapowski. W tym też czasie studiowali tam m.in. Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki, którego ojciec był tam profesorem. Uniwersytet został zamknięty w wyniku represji po powstaniu 1831 r.
Powołano go ponownie do życia w 1919 r. jako Uniwersytet Stefana Batorego w Wilnie, ale nie powrócił on już do dawnej świetności. Od 1939 r. był uczelnią litewską, a po wojnie jednym z prowincjonalnych uniwersytetów radzieckich. W 1990, po odzyskaniu przez Litwę niepodległości, uczelnia stała się ponownie litewska.
M. G.-K.
O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.
POLECAMY TAKŻE:
